Prof. Dr. Suna Emir

Sağlıklı çocuklarda hatta yenidoğanlarda bile küçük lenf bezleri büyüyüp ele gelebilmektedir.

Ankara Lifedergisi olarak bu ay Çocuk Hastalıkları ve Çocuk hematoloji Onkoloji uzmanı Prof. Dr.Suna Emir ile ailelerde çoğu zaman kaygı yaratan bir durum olan çocuklarda lenf bezi büyümesi konusunu ele aldık.

Lenf bezi  nedir?  Vücudumuzda nerelerde görülür?

Öncelikle lenf bezleri vücudumuzda yaygın olarak bulunan, bağışıklık sisteminde önemli görevler üstlenen, vücudumuzu dış dünyaya karşı koruyan bezelerdir. Bağışıklık sisteminin önemli bir parçası olan lenf bezlerinin temel görevi vücuda giren enfeksiyonlara karşı savaşmaktır.

Lenf bezleri boyun, koltuk altları, kasıklar, diz arkası, göğüs ve karın boşluğu gibi alanlarda vücuda yayılmış kümeler halinde bulunmaktadır. Lenf bezleri, vücudun savunma mekanizmalarında önemli işleve sahiptir. Fakat bu bezeler, birçok nedenle büyüyebilir. Çocuklarda lenf bezleri, erişkinlerle karşılaştırıldığında çeşitli uyarılara hızlı ve etkin cevap vermekte ve kolaylıkla görünür hale gelmektedir. Sağlıklı çocuklarda hatta yenidoğanlarda bile küçük lenf bezleri büyüyüp ele gelebilmektedir.

Çocuklarda lenf bezi büyümesi veya şişliği ne demektir?

Çocuklarda lenf bezi şişlikleri ve büyümesi, sık gördüğümüz ve gerçekten anne babaları kaygılandıran bir durumdur. Lenfadenopati yani lenf bezi büyümesi  boyun gibi vücudun sadece bir bölgesinde ortaya çıkabileceği gibi, birkaç bölgede lenf nodu büyümesi ile de yaygın hale gelebilir. Boyunda bulunan servikal lenf düğümleri, lenf bezi büyümesinin  en sık görüldüğü bölgedir. Çocuklarda sık geçirilen boğaz enfeksiyonları nedeniyle boyun bölgesinde lenfadenopati çok görülür. Araştırmalarda başka bir nedenle doktora başvuran hastaların %56’sında boyun lenf nodlarının ele geldiği bildirilmektedir.

Çocuklarda lenf bezi büyümesi neden olur?

Çocuklarda lenf bezi büyümesi  genellikle bir enfeksiyona ikincil olarak gelişir. Örneğin, kafa derisi enfeksiyonu olan bir bebeğin boynunun arkasında büyümüş lenf bezleri olabilir. Çene çevresindeki şişmiş lenf bezleri dişlerde veya ağızda bir enfeksiyona bağlı olabilir.

Bunun yanında;  önemli nokta lenf bezlerinin kanser nedeniyle de büyüyebilmesidir.

Lenf bezleri, Hodgkin hastalığı gibi lenfatik sistemdeki kanser nedeniyle, lösemi nedeniyle veya bazı kanserlerin metastazı nedeniyle büyüyebilir. Çocuklarda lenf bezi büyüme nedenlerinin belirlenmesinde lenf bezlerinin büyüklüğü, sayısı, yeri, çevre doku ile ilişkisi, kıvamı, hastanın yaşı ve beraberindeki diğer klinik belirtiler ile lenf bezlerinin boyutunun değişkenlik gösterip göstermemesinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Doğru tedavinin yolu ayrıntılı bir hasta öyküsünün alınması ve dikkatli bir fizik muayeneden geçmektedir.

Çocuklarda lenf bezi büyümesinin belirtileri nelerdir?

Lenfadenopati değerlendirmesinde enfeksiyon bulgusu, ateş, kilo kaybı, gece terlemesi, kansızlık, döküntü gibi belirtiler görülebilir. Rahatsızlığın değerlendirilmesinde lenf bezinin yaygınlığı, büyüme hızı, çevre dokulara yapışık ya da hareketli oluşu ve bu duruma neden olacak bir ilaç kullanma öyküsü önemlidir.

Fizik muayene ile bir lenf bezi ele gelmiş ise şu özelliklere dikkat edilmelidir;

• Büyüklük: Lenf bezleri 1 cm’den büyük ise hastalık göstergesi olup araştırılması gerekmektedir.
• Ağrı ve hassasiyet: Bir lenf bezinin büyüklüğü hızla artarsa ağrıya neden olmaktadır. Ağrı genellikle bir kızarıklık ve iltihap sonucu oluşmasına rağmen, nadiren kanserli bir lenf bezinin ölü doku merkezinin içine kanamasından da kaynaklanabilir.
• Kıvam: Sert bezeler tipik olarak metastatik kanser bulgusu olabilir. Lastik kıvamındaki bezeler “lenfoma” yani lenf kanserini düşündürür. Daha yumuşak bezeler ise enfeksiyon veya çeşitli mikrobik ajanlar veya toksinlerine karşı vücudun göstermiş olduğu reaksiyon durumlarını gösterir.

Çocuklarda lenf bezi büyümesinin tanısı nasıl koyulur?

Çocuğun tanısal yaklaşımında gereksiz tetkik isteyerek zaman kaybına yol açmamak için ayrıntılı öykü ve fizik muayene eşliğinde her vaka ayrı değerlendirilmeli ve buna göre testlerin istenilmesi gerekmektedir. Kan testlerin yanı sıra hastalığın tanısı için iki yönlü akciğer grafisi, ultrason, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme tetkikleri ve biyopsi başlıca yararlanılan yöntemlerdir. Lenf bezi farkedildikten sonra iki hafta geçmesine rağmen büyümeye devam ediyorsa, veya küçülme göstermiyorsa, sebebi izah edilemeyen ateş, halsizlik, kilo kaybı, kemik ağrısı gibi yakınmaların eşlik ettiği durumlarda veya istenmeyen bazı bölgelerde lenf bezi tespit edildiğinde biyopsi yapılır.

Ayırıcı tanıda başta lösemi ve lenfoma gibi kanserler olması nedeniyle doğru tanının zamanında konulması çok önemlidir.

Vakaların çoğunda neden bir enfeksiyon olmakla birlikte, lenfoma/lösemi ve diğer çocukluk çağı kanserlerinin atlanmaması ve erken tanı konulması lenfadenopatili çocukların özenle değerlendirilmesini gerektirmektedir.

 Çocuklarda lenf bezi büyümesi tedavisi nasıl yapılır?

Dikkatli öykü, muayene ve tetkikler sayesinde tanı kesinleştirildikten sonra nedene yönelik tedavi uygulanır. Etken enfeksiyon ise uygun antibiyotik tedavisi yapılır.

Çocuklarda lenf bezi büyümesi niçin önemlidir?

Çocuklarda lenf bezi şişliklerinin doğru tanısı çok önemlidir. Çünkü   lenf bezi büyümesi  enfeksiyonlar yanında  çeşitli kanserlerin seyrinde de  ilk bulgu olabilir. Kanserlerin büyük kısmı lenf yoluyla yayılır. Boyunda lenf bezi büyüklüğü yapabilir.  Aslında bu durum vücuttaki diğer bölgeler için de geçerlidir. Bir hastada kanser geliştiği zaman öncelikle kanserin çevresindeki bölgeye ait lenf düğümleri büyür, buna lokal metastaz denir. Bu çocuklarda  tanıda geç kalınması önemli tıbbi sorunlara yol açabileceği için lenf nodlarının iyi değerlendirilmesi ve hangi durumlarda ileri araştırmaların gerekli olduğuna karar verilmesi oldukça önemlidir. 

Anne-babalar hangi durumda doktora başvurmalı?

Çocuklarda lenf bezi büyümesi (lenfadenopati) anne ve babalar için çoğu zaman endişe yaratabiliyor. Bu korkunun en önemli nedeni lenf bezindeki büyümenin genellikle bir kanser belirtisi olduğu hakkındaki kanıdır.

Genelde 1 cm çapına kadar olan lenf bezleri normal kabul edilebilir ancak daha büyükler mutlaka yakından takip edilmelidir Büyüyen lenf bezleri 1-2 hafta içinde normal boyutlarına dönmüyorsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.

Bu hastalarda tanıda geç kalınması önemli tıbbi sorunlara yol açabileceğinden bir çocuk doktoru için lenf nodlarının iyi değerlendirilmesi önemlidir.

Özetleyecek olursak ; lenf bezleri vücudumuzda  özellikle bağışıklık alanında çok önemlidir . Çocukluk çağında lenf bezi büyümeleri çok sık ve genellikle enfeksiyonlara bağlı olsa da, bazen başta kanserler olmak üzere çok ciddi başka hastalıkların da bir yan bulgusu olarak karşımıza çıkabilmektedir. Bu yüzden lenf bezlerinde büyüme olduğunda mutlaka doktorunuza başvurmanız gereklidir.

Yorumlar

0 yorumlar