YA(Ğ/Ş)LI MISIN?
Yaşlanma sadece zamanla mı olur?
Yanlış beslenerek yaşlanabilir miyiz?
Hücrelerimiz de yaşlanır mı?
Fazla kilolu olmak, yağ dokusunun artması, deri altı yağ dokusunun yoğunluğu yaşlanma faktörlerinden midir?
Deri altı adipoz doku, fazla enerjiyi depolamak için en büyük kapasiteye sahip depodur. Depolama sınırına geldiğinde hipertrofik obezite, lokal inflamasyon, insülin direnci ve sonuçta Tip2 Diyabet gelişmektedir. Hipertrofik adipoz doku aynı zamanda yeni olgun yağ hücrelerinin toplanması ve farklılaşmasındaki yetersizliğe bağlı olarak işlevsiz bir adipogenezle ilişkilidir. Birçok hücresel stres faktörlerine yanıt olarak ortaya çıkan geri dönüşü olmayan bir büyüme durması olarak tanımlanan bir mekanizma olan hücresel yaşlanma, telomer kısalması, DNA hasarı ve oksidatif stres gibi metabolik dokuların ve yaşlanmayla ilişkili durumların düzenleyicisi olarak büyük ilgi görmektedir.
Yaşlanan hücrelerin sayısı, sadece yaşlanmayla birlikte değil yaştan bağımsız hipertrofik obezitede de artış gösterir. Ne kadar obezsen o kadar yaşlısın, diyebilir miyiz? Yaşlanan adipoz doku, işlevsiz hücreler, artan inflamasyon, azalmış insülin duyarlılığı ve lipid depolama ile karakterizedir. Obez hiperinsülinemik bireylerden elde edilen insan olgun yağ hücrelerinin hücre döngüsüne ve yaşlanmaya yeniden girdiği gösterilmiştir, bu da endoreplikasyonun arttığının göstergesidir.
Olgun yağ hücrelerinin boyutu obezite, cinsiyet ve anatomik lokalizasyondan etkilenmektedir. İnsanlarda olgun yağ hücre çapı 20 μm’den birkaç yüz μm’ye kadar önemli ölçüde değişir. Yakın zamanda yapılan bir çalışma, zayıf bireylerde deri altı yağ dokuda olgun yağ hücrelerinin ortalama çapının 75-80 μm olduğu ve bunun beden kütle indeksi (BMI) ile birlikte arttığını; aşırı obez bireylerde 120 μm’de bir platoya ulaştığı göstermiştir. Sadece kilo artmıyor, yağ hücrelerinin çapı da artıyor!
Obezite Tip2 Diyabet için önemli bir risk faktörüdür. İç organ obezitesi, deri altı obeziteye kıyasla daha yüksek metabolik hastalık riskiyle ilişkilendirilmiştir. Adipoz hücre hipertrofisinin, tek başına obezitenin etkisinden ziyade İnsülin direnci, Lipit metabolizması, Tip2 Diyabet ve kardiyovasküler bozukluklarla daha yüksek düzeyde ilişkili olduğu gösterilmiştir.
Diyabetik olmayan bireylerde BMI’dan bağımsız olarak deri altı yağ doku adipoz hücre boyutu ile insülin direnci arasında pozitif bir korelasyon bulunmuştur. Fakat Tip2 Diyabetli bireylerde görülmemiştir; bu da serbest yağ asitleri ve glukoz gibi diğer faktörlerin adipoz hücre boyutunun etkisine katkıda bulunduğunu düşündürmektedir.
Adipoz doku sistemik glikoz seviyelerinin yanı sıra lipid ve enerji homeostazisinin korunmasında önemli bir endokrin organdır. Ancak yaşlanma ve obeziteyle birlikte bu işlevler azalır. Yaşlanmanın insülin direnci, Tip2 Diyabet, alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı ve kalp damar hastalıkları dahil olmak üzere birçok kronik durum/hastalık için önemli bir risk faktörü olduğu iyi bilinmektedir.
Li ve arkadaşları çalışmalarında insan deri altı olgun yağ hücrelerinin bir hücre döngüsü programını aktive edebildiğini ve hücre döngüsü ilerlemesinin obezite ve hiperinsülinemi ile ilişkili olduğunu saptadılar.
Farklı bir çalışma, insan deri altı olgun yağ hücrelerinin obez bireylerde yaşlanan bir fenotip üstlendiğini göstermiş ve bunun, BMI ve yaştan bağımsız olarak Tip2DM’li bireylerde daha da belirgin olduğunu saptamıştır.
Adipoz doku hücresi yaşlanması, azalmış adipogenez, bozulmuş adipoz hücre fonksiyonu, azalmış PPARy ve azalmış insülin duyarlılığı ile ilişkilidir. Hayvan modellerinde hücre yaşlanmasının tedavi edilmesi, insülin direnci de dahil olmak üzere yaşlanmayla ilişkili birçok durumu iyileştirebilir (Hiperglisemi ve kardiyovasküler hastalıklar vb). Aynı zamanda vücut yağ oranının, vücut kütle indeksinin ideal sınırlarda olması, metabolik sendrom gelişimini kontrol altına almada önemlidir.
Beden kütle indeksini hesaplamak için : Vücut ağırlığınızın KG cinsinden değerini / Boyunuzun Metre cinsinden karesine bölünüz, çıkan sonuç 18.5 – 24.9 kg/m2 ise ideal BMI aralığındasınız demektir.
Vücut yağ oranı : 40 yaşa kadar Kadınlarda Max %30, Erkeklerde %20 olmalıdır.
Bazı kişilerde sadece BMI hesaplanması yeterli olmaz, vücut yağ oranını saptamak için detaylı vücut analizi gereklidir. Yılda en az 1 kez, vücut analizinizi yaptırın!
Metabolik yaşınızı saptayın.
Uzman Diyetisyen Elif Melek Avci Dursun
Yorumlar
0 yorumlar