Transhümanizm Hareketi ve Sağlıkta Yapay Zeka
Transhümanizm Nedir?
Transhümanizm, insan koşullarını bilim ve teknoloji aracılığıyla iyileştirme ve geliştirme amacını güden bir entelektüel ve kültürel harekettir. 20. yüzyılın sonlarında daha belirgin hale gelen bu hareket, genetik mühendislik, yapay zeka, biyoteknoloji ve nanoteknoloji gibi alanların ilerlemelerini benimsemekte ve bu teknolojilerin insan yaşamını nasıl dönüştürebileceğini tartışmaktadır. Multidisipliner alanların birbirleriyle yakından entegre olarak yapay zeka eşliğinde çalışmaya başlaması ile günümüze kadar gelişerek gelmiştir. İnformatik ve biyoinformatik alanları sağlıkta etkin olarak multidisipliner çalışılan alanlardır. Bu alanlarda yapılan multidisipliner çalışmalarla insan sağlığı ve iyi oluş halinin üst düzeye çıkarılacağı ve sağlık sistemlerinin efektif ve özellikle kişiye özel çalışmaya başlayacağı bir gelecek tasarlanmaktadır. Kişiselleştirilmiş sağlık uygulamaları olarak geçen bu alanda genetik alanında geçtiğimiz dönemde yapılan insan genom projesi ve CRISPR tekniğinin keşfi çok önemli bir yer tutmuştur.
Sağlıkta Yapay Zeka ve Diş Hekimliği Uygulamaları
Yapay zeka (YZ), sağlık alanında devrim niteliğinde değişiklikler yaratma potansiyeline sahip bir teknolojidir. Sanayi devriminden sonra dördüncü ekonomiyi şekillendirecek devrim olduğu düşünülür. Yapay zekaya adapte olabilme yeteneğine göre ülkeler, ekonomiler ve dengeler değişecek, birçok iş kolu dönüşecek hatta buna bağlı yeni meslekler ortaya çıkacaktır. Yapay zeka teknolojileri günlük yaşamda hayatımızın her alanında yer almaya başlamıştır. Yol tarifinden, robot asistanlara, hava durumu tahmininden, kitap özetleme araçlarına hatta sanat alanındaki yaratıcı faaliyetlere kadar kendi kendine öğrenmeyi bilen ve insan zekasını taklit edebilmeye gün geçtikçe yaklaşan makinelerin insanların günlük rutinlerinde gittikçe daha çok yer alacakları öngörülmektedir.
Diş hekimliği alanında, YZ uygulamaları tanı, tedavi planlama ve hasta yönetimi gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Özellikle Covid-19 pandemisinde gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde sağlık hizmetine ulaşımın yaygınlaştırılabilmesi ve destek tedavi geliştirilmesi konusu gündeme geldiğinde yapay zekanın geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması fikri hızla destek görmeye başlamıştır. Hala araştırma ve geliştirme çalışmaları yetersiz görülse de, yapay zekanın gelişimi ile özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde eğitimli sağlık çalışanı yetersizliği ve tıbbi sağlık bakımının niceliği ve kalitesini artırmada önemli bir yol olacağı konusunda umut vadettiği düşünülmektedir. Yapay zeka teknolojisinin diş hekimliği alanında kullanılmaya başlanması; zamandan ve maliyetten tasarruf yapmayı sağlar, insan kaynaklı hataları azaltır. İnsan zekâsını taklit eden bu sistem ile medikal bilgiler incelenebilir, düzenlenebilir ve sınıflandırılabilir
. Diş Hekimliği’nde başlıca şu alanlarda kullanılmaktadır;
- Tanı ve Görüntüleme: Yapay Zeka tabanlı sistemler, röntgen görüntülerinde çürükleri, periodontal hastalıkları ve diğer anormallikleri tanıyabilmektedir. Bu, hekimlerin daha erken müdahale etmelerini sağlar.
- Tedavi Planlaması: Yapay zeka, bireysel hasta verilerini analiz ederek kişiselleştirilmiş ve standardize tedavi planları oluşturabilir.
- Dijital Diş Hekimliği: Diş hekimliği uygulamalarında 3D yazıcılar ve tarayıcılar gibi teknolojilerin entegrasyonu, yapay zeka ile birleştiğinde tedavi sürecini kolaylaştırıp aynı zamanda kalitesini artırır.
- Hasta Yönetimi ve İletişim: Yapay zeka destekli chatbotlar, hastaların randevu alması, tedavi süreci hakkında bilgi edinmesi ve hasta takibi yapabilmesi için kullanılmaktadır. Bu sistemler, hekimlerin iş yükünü azaltarak daha fazla hastaya odaklanmalarını sağlar.
Yapay zeka, sağlık alanında, özellikle diş hekimliğinde, daha etkili tanı ve tedavi süreçleri sunarak bu hedefe ulaşmada kritik bir rol oynamaktadır. Gelecekte, bu teknolojilerin entegrasyonu, diş hekimliği uygulamalarının yanı sıra genel sağlık hizmetlerinin de daha kaliteli ve erişilebilir olmasına katkı sağlayacaktır.
YAZAN:
Dr. Dt. İpek Güçlüol Endodontist
