Araç Değer Kaybı Süreci Hakkında Neler Biliyoruz?
Trafik kazaları yaşantımızda kaçınılmaz sorunların başında yer alıyor. Buna dair değer kaybı testleri ise oldukça önem arz ediyor. Sürecin işleyişi hakkında ise pek fazla bilgiye sahip olmadığımızdan Or Hukuk Kurucusu İbrahim Or ile sizler için bir araya geldik. İbrahim Or merak ettiğimiz sorularımızı yanıtladı, iyi okumalar dileriz.
Röportaj: Hatice Şeyma Basut
İbrahim Bey, günümüzde en çok karşılaştığımız sorunlardan biri istisnasız trafik kazaları. Size bu duruma dair hukuki sürecin ne olduğu hakkında sorular yöneltmek istiyoruz. Öncelikle araç değer kaybı nedir, açıklar mısınız?
Araçların rayiç değerleri her geçen gün yükselmekte ve 2. El araçların sayısı da bu nispette artmaktadır. Bu artışın doğal bir sonucu olarak 2. El satın alınmak istenen alıcılar az kullanılmış, düşük kilometreli, model yaşı küçük olan ve orijinal olarak tabir edilen kazaya uğramamış ve hasar görmemiş araçları tercih etmektedirler. Trafikte seyreden araçların ise kaza ve hasara uğraması çoğu zaman kaçınılmaz olmaktadır. Aslında bu konu çok detaylı bir konu, aracın onarımında orijinal parça kullanımı, pert farkı, kasko red ve bedensel hasar gibi birçok konu başlığı bulunmakta, ancak bir bölümünü sadece ele alalım. Kaza sonrasında onarılan aracın kaza öncesi ikinci el fiyatında ve piyasa rayicindeki azalma ve iki bedel arasındaki fark değer kaybı olarak tanımlanmaktadır. Değer kaybı tanımı; ani ve beklenmedik zamanda meydana gelen, aracın herhangi bir nedenden ötürü hasar görmesi nedeni ile muadilleri arasında fiyat farkı oluşmasıdır.
Peki bu değer kaybında hesaplama nasıl yapılır?
Hukuksal olarak ifade etmek gerekirse “değer kaybı” kanunlarımızda özel ve müstakil olarak yer almasa da Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesinde karşılık bulabilen haksız fiil kavramında ‘kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.’ hükmüne dayanmaktadır. Ayrıca 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun ilgili maddelerinde de düzenlemeler mevcuttur. Araç değer kaybında hesaplaması yapılamayan bazı durumlar vardır. Bunlar; meydana gelen kazanın tek taraflı olmaması, araç değer kaybı isteyen tarafın yüzde yüz kusurlu olmaması, araç hakkında pert kararı ve aracın tamirinin ekonomik olmayacağı yönünde rapor verilmemiş olması, aynı zamanda bir araç ikinci kere bir kazaya karışmışsa ve bir önceki hasarla aynı yerden hasar almışsa araç değer kaybı istenemez. Değer kaybı tespiti yöntemine ilişkin yıllar içerisinde birkaç farklı yöntem benimsenmiştir. Ancak Anayasa Mahkemesi’nin 14.02.2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 2021/82 Esas, 2022/167 Karar sayılı iptal kararı ile aracın modeli, markası, kaza tarihindeki yaşı, kilometresi vs. gibi hususlar göz önünde bulundurularak, kaza tarihi itibarıyla serbest piyasadaki 2. El piyasa rayiç değeri (hasarsız haliyle) ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki haline göre serbest piyasadaki 2. El piyasa değeri arasındaki fark (aradaki farkın değer kaybı olarak kabul edilmesi) yöntemi ile belirlenmesi gerektiği tespit edilmiştir.
Değer kaybı davası nasıl açılır ve süresi ne kadardır?
Sigorta uyuşmazlıklarına ilişkin genel adli yargı yolu ile talep ve dava hakkı kullanılabilmekle birlikte, yargının iş yükünün artması ve yargıda Avrupa Birliği normlarına uyum sağlama amacıyla yapılan hukuksal düzenleme ve değişiklikler ile sigorta sektöründe uyuşmazlıkların en hızlı ve ekonomik biçimde çözüme kavuşturulması amacıyla sigortacılıkta kurumsal tahkim yolu düzenlenmiştir. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’ndaki 30. madde çerçevesinde kurulmuş olan Sigorta Tahkim Komisyonu üye veya zorunlu sigortalarda üye olmayan sigorta kuruluşları ile sigorta ettiren veya sigortadan menfaat sağlayan kişiler arasında sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkları, bağımsız sigorta hakemleri aracılığı ile adil, tarafsız ve hızlı usul ekonomisine uygun çözmek amaçlanmıştır. Sigorta Tahkim Komisyonu’na tahkim sistemine üye ve zorunlu sigortalarda üye olmasa da sigorta kuruluşları ile uyuşmazlık yaşandığında gerekli belgelerin, sigorta kuruluşuna ibraz edilmek sureti ile başvuru yapılması, 15 günlük (Kasko sigortası bakımında 15 iş günü) yasal süre içinde başvuruya cevap verilmediyse, sigorta kuruluşu tarafından yapılan ödeme talebi karşılanmadıysa veya yazılı hiçbir cevap alınmadığı takdirde sigorta kuruluşuna başvuruda bulunulduğuna dair belgeler ile iddia edilen talebin ispatına ilişkin belgelerle birlikte Sigorta Tahkim Komisyonu’na ibraz edilerek başvuru yapılmaktadır. Normal mahkemelerin aksine Tahkim Komisyonu’nda davalar yasada belirlenen sürelerde, daha kısa zaman içinde sonuçlanmak zorundadır. Tahkimdeki yargılamanın kısa sürmesinin bir diğer nedeni belli bir bedel sınırına kadar verilen kararların kesin olmasıdır.
Başvuru için gerekli belgeler bulunuyor mu?
Araç değer kaybı ile ilgili sigorta şirketine başvuru yaparken ibraz edilmesi gereken zorunlu belgeler vardır. Bunlar; değer kaybı talep beyanını içerir dilekçe, zarar gören aracın kaza tarihinde kilometre (KM) bilgisini gösterir fotoğraf ya da başka evrak, trafik kazası tespit tutanağı (tasdikli örneği) veya Kaza Tespit Tutanağı (KTT), kusur durumunun gösterir tramer kaydı, ruhsat fotokopisi, ehliyet (talep eden kişinin), aracın olay resimleri (kazaya karışan diğer araçlarla birlikte), IBAN bilgisi ve hasar vekaleten takip ediliyorsa; vekaletname örneği, vekilin IBAN bilgisi evraklarıdır. Kısaca izah etmeye çalıştığım değer kaybı davası yanında trafik kazası sonrası talep edilebilecek hasar tazminatı, pert farkı, ikame araç bedeli, ticari kazanç kaybı, bedensel zarar tazminatı, destekten yoksun kalma tazminatı ve birçok hususla ilgili dava açmadan önce gereken belgeler, yazılacak dilekçeler için bir avukat hukuki yardımının alınması hak kaybına uğranılmaması açısından son derece önemlidir.
Yorumlar
0 yorumlar